Waarom het coronabeleid zo oneerlijk is.
Het coronabeleid is na een geloofwaardig begin geleidelijk diffuser geworden. Er kwamen vraagtekens bij de doelmatigheid van de maatregelen en zelfs bij de waarde van de schijnbaar harde cijfers. Naarmate de politiek stelliger werd, werden de tegengeluiden, van medici en andere wetenschappers, talrijker en overtuigender. Wat was het overheidsbeleid nou waard? De meeste mensen vertrouwden het blind. Maar als je dat niet deed en de voors en tegens beide wilde afwegen, kwam je er niet uit. De vraag hier is: waarom was het beleid toch zo mistig?
Na verloop van tijd werden de maatregelen steeds rigoureuzer, maar de fundering ondoorzichtiger. Wat droeg het sluiten van scholen, winkels, theaters en sportgelegenheden bij aan het doel, het verminderen van het aantal ernstig zieke coronapatiënten? Hoe groot werd anderzijds de schade die deze maatregelen teweeg brachten? Waren ze deze schade waard? Ja werd gezegd, nee werd gezegd. Niets wat de doorslag gaf. Er moest iets aan het werk zijn, wat deze mystificatie veroorzaakte. Wat was dat?
Daarvoor moest je diep spitten. Ik heb zelf zes versies van dit verhaal nodig gehad om erachter te komen. Wie heeft daar tijd voor? Allereerst moet je je realiseren dat het coronabeleid een beleid is van de overheid en niet rechtstreeks uit de medische wereld. Als de overheid over het beleid gaat, kan je vermoeden dat er ook een politieke component in zit. En dan moet je graven in je kennis en ervaring van de verborgen werking van politiek. Dan weet je weer dat overheidsbeleid altijd samengesteld is, namelijk uit het belang van de zaak (bijvoorbeeld volksgezondheid) en uit het politieke belang (dit is macht). Dit zou niet zo moeten zijn. Het aandeel belang van de zaak zou natuurlijk 100 % moeten zijn, het politieke belang 0. Het gaat immers om de zaak en om de zaak alleen.
Bij het begin van de corona-epidemie leek het daar ook op: overwegend in het belang van de zaak. De eerste maatregelen om de pandemie te beheersen werden omarmd. Maar na enige tijd drong het tot de politiek door dat de mensen als de dood waren voor het virus. Mensen in doodsangst trekken zich, anders dan anders, bibberend in een hoekje terug.
Het verlossende inzicht komt nu: bij de herinnering van wetmatigheid van de machinatie van de macht. De eerste wet is: macht wil altijd meer macht. De tweede is: angst is een buitenkans voor meer macht. Nu was er zo’n buitenkans!
Angst was niet alleen meer gegeven, maar kon ook vrijuit worden aangejaagd, in het belang van meer macht. De media presenteerden breeduit berichten over getroffenen aan de beademing, cijfers en curves die catastrofaal werden uitgelegd. De angst vestigde zich stevig en de macht kon ongeremd cumuleren.
De weg was open voor omvangrijkere en drastischere maatregelen. Algemene maskerplicht kon worden uitgevaardigd. Het belang voor de zaak (bestrijding van het virus) hiervan was omstreden, stel het op 30 % – daarentegen was het belang voor de macht hiervan groot, stel 70 %. Want alle mensen gemaskerd aantreffen, van de straat tot in de politiek, is zeer beangstigend. Niet voor niets was hierop destijds het boerkaverbod gebaseerd. Niet voor niets betekenen gemaskerde mensen normaliter misdadigers. De maskerplicht werkt niet zozeer preventief tegen besmetting, maar des te meer angstaanjagend. De mensen zullen zich nog meer laten gezeggen: meer macht. Het is deze verborgen machtslust, die de onnodige mystificatie inbrengt.
Hoe krijgt de politiek dit voor elkaar? Dit is moeilijk te ontdekken, want de strategie wordt zo geheim mogelijk gehouden. Van Duitsland is uitgelekt dat de politiek aan de virusdeskundigen heeft gevraagd om een repressief beleid te ondersteunen. Hierop adviseerden de medici (net als overal) dramatische beelden de wereld in te sturen van ernstig zieken voor wie geen ziekenhuisbed beschikbaar was. Dit zou maken dat repressieve maatregelen kritiekloos werden geslikt. Van Nederland is bekend dat de politiek zondags met de medisch specialisten bij elkaar kwam en er geen verslag werd gemaakt van dit overleg. Met welke uitkomst? De ontwikkelingen werden als catastrofaal voorgesteld en de virusdeskundigen verklaarden dat code rood van toepassing was.
Nu ging er plotseling een ferme schep bovenop: met de langdurige sluiting van scholen, theaters, festival-lokaties en (wie biedt meer) uiteindelijk ook alle winkels. Dit beleid is zonder meer repressief te noemen: gericht op vrijheidsbeperking en onderdrukking. Repressie was nu in het beleid opgenomen.
Het was de knock-out voor de samenleving, die nauwelijks het belang van de zaak diende, want de lokaties waren al gereorganiseerd volgens het anderhalve meter devies. Des te groter weer het belang voor de politiek: de samenleving raakte ernstig gedestabiliseerd door gebrek aan onderwijs, door stress in huis, agressie, depressie, eenzaamheid, werkloosheid en faillissement. Destabilisatie is een zeer werkzaam middel voor de macht. Eenmaal in ontwrichting laat het land zich zelfs de uiterste repressie aanwrijven: de avondklok. Draagt vrijwel niet bij aan de zaak, maar alles aan de geseling.
En nu is de leeuw los. Denk niet dat hij zijn privileges gauw teruggeeft. Zo veel mogelijk onderdrukking zal zo lang mogelijk worden gehandhaafd. Zo lang mogelijk is: zo lang als mensen zich hun angst toestaan. Want angst blijkt het kritisch vermogen uit te schakelen. De wet van de cumulerende macht wordt niet meer opgemerkt, laat staan ingeperkt. Tel uit je winst.
Dit is nu de uitgangspositie voor wat nog op ons afkomt: klimaatmaatregelen die worden uitgesteld, maar niet meer kunnen worden uitgesteld. In een toestand van ontwrichting en bedreiging door stress en werkloosheid zal er weinig worden gepiept tegen slecht beleid. Kritiek op slecht beleid kan dan ongeremd zwaar worden gestraft. Nu al worden critici weggezet als terroristen – en dus als strafbaar.
Beleid om macht is een keuze. Er is ook beleid denkbaar zonder machtslust – vanuit oprechte zorg voor mensen. Een beleid dat dan ook geen mystificatie nodig heeft. Dit is een beleid door een overheid die houdt van mensen, die geen macht wil, maar zorg en welzijn. Geen vijandige overheid, maar een sympathieke – eindelijk.
Komt dat vanzelf? Nee, dat komt niet vanzelf. We zullen wakker moeten worden en weerbaar. We zullen ondanks bedreiging toch zelf onze angst moeten gaan beheersen en de machinaties van de overheid weer doorzien. Ondanks repressie toch goed beleid gaan eisen: beleid dat de plicht tot zorg nakomt. Zorg voor mensen is waarvoor de macht bedoeld is. Dit is honderd % belang voor de zaak, nul voor de politiek. Zoals het hoort.